تعرفه گمرکی چیست و چه کاربردی در ترخیص کالا دارد؟

تعرفه در واقع نوعی معیار عددی یا رقمی برای شناسایی و تعیین جایگاه کالاها در امر ترخیص کالا می باشد.تعرفه گمرکی را می توان میزان حقوق ورودی قابل پرداخت به منظور ورود کالامعرفی کرد. تعرفه گمرکی درگذر زمان بر سیستم ها و روش های خاصی مبتنی بوده است که از آن میان می توان به تعرفه ی اداره گمرک،حمل و نقل، آمار، بیمه و… اشاره کرد.

مفهوم تعرفه

تعرفه  در اصطلاح دو معنای متفاوت در ذهن ایجاد می کند.

1. معنی عام
این مفهوم که به غلط در میان افراد  ترخیص کار گمرک و دارندگان کالا رواج یافته این است که به طور مثال می گویند تعرفه ی یخچال چند درصد است که منظور از این جمله میزان حقوق ورودی قابل پرداخت آن کالا است که در کتاب تعرفه گمرکی آورده شده و مثلا در پاسخ می گویند 25 درصد.

2.معنی خاص
در این مفهوم تعرفه گمرکی به عنوان ردیفی ازتعرفه کالاهای وارداتی که درنمانکلاتورسیستم ثبت شده ذکر می گردد. در کتاب تعرفه ی مورد استفاده در ایران برای هر ردیف کالا، رقمی به عنوان میزان حقوق ورودی تعریف شده است.به طور مثال وقتی می پرسند تعرفه گمرکی اتوی برقی چیست؟ منظور ذکر شماره 8 رقمی تعرفه ی مربوط به آن کالا است.

منظور از حقوق‌ گمرکی و تعرفه گمرکی

مبالغی که در گمرک برای ورود کالاهای وارداتی اخذ می‌شود به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند.
نخست حقوق و عوارضی است که در واقع نوعی مالیات غیرمستقیم محسوب می شود
و دیگری هزینه‌ های پرداختی در قبال انجام خدمات وصول می‌ باشد؛ همچون هزینه بارگیری و تخلیه، آزمایشات استاندارد بودن کالا و انبارداری و… .

توجه داشته باشید که این حقوق و عوارض به گمرک پرداخت می‌شود. اما هزینه‌ها توسط نهاد‌های ارائه‌ دهنده خدمات نظیر سازمان بنادر، سازمان ملی استاندارد و انبارهای عمومی در گمرک های داخلی استاندارد وصول می‌ شود. در بند (ح) ماده یک قانون امور گمرکی حقوق ورودی تعرفه گمرکی تعریف شده؛ شامل دو قسمت می باشد:

1 ـ حقوق گمرکی که برای تمامی کالاها 4 درصد بوده و در مجلس شورای اسلامی وضع شده است.
2 ـ سود بازرگانی که آن را دولت تعیین می‌ کند.
البته مالیات‌ها و سایر عوارض از جمله 9درصد از مالیات بر ارزش افزوده، چهار درصد کالاهای فرهنگی و یک درصد از مجموع حقوق ورودی گمرکی به عنوان عوارض هلال احمر به تناسب حجم و نوع کالا از واردات انواع کالاها دریافت می گردد.

تعرفه گمرکی عبارت است از عوارض و مالیاتی که دولت‌ به دلایل مالی، حمایتی و یا ترکیبی از این دو از کالاهای وارداتی اخذ می‌کند. اصطلاحا این مبلغ دریافتی به حقوق گمرکی معروف است.
امکان دارد تعرفه گمرکی براساس ارزش کالا اخذ شود که در این حالت، تعرفه ارزشی نامیده می شود و به راه های مختلفی محاسبه و اخذ می‌ گردد.

اولویت بندی انواع تعرفه گمرکی

انواع و اقسام تعرفه گمرکی که برای ترخیص کالا از گمرک کاربرد دارد، بنا به به سیاست های تجاری و نیازهای یک کشور  تقریبا به 10 دسته و اولویت تقسیم بندی می شود تا سهم ارزی برای هر کدام از اولویت ها تعیین گردد. اولویت آخر( دهمین اولویت) عموما شامل کالاهایی باکتری و لوکس می باشد که به آن ارز دولتی یا مبادلاتی تعلق نمی گیرد و همچنین سود بازرگانی این قبیل کالاها دو برابر سود بازرگانی نوشته شده در جدول تعرفه گمرکی است. این اولویت بندی توسط سازمان توسعه تجارت ارائه داده و از سایت های مختلفی در اینترنت قابل مشاهده می باشد.

انواع تعرفه گمرکی از نظر هدف

تعرفه مالی: عمدتا هدف از این نوع تعرفه، تامین مخارج مالی دولت همچون حقوق ورودی خودروهای سواری می باشد که در قانون بودجه سال 1384به میزان صد درصدی و در قالب در آمدهای وصولی دولت تعیین شده است.
تعرفه حمایتی: مقصود از وضع این تعرفه گمرکی فراهم نمودن شرایط و فضای رقابتی برای کالاهای تولید داخل در برابر کالاهای خارجی و وارداتی و همچنین برقراری تعادل تراز پرداختی ها می باشد.
تعرفه ارشادی: هدف از این تعرفه در اصل هدایت نمودن تقاضاها از یک محصول به محصول دیگرمی باشد و در واقع قصد دارد انتخاب مصرف کننده را تغییر دهد. همچون حقوق گمرکی ماشین آلات راهسازی استفاده شده که از نوی آن ها بیشتراست.

انواع تعرفه گمرکی از لحاظ مقام وضع کننده

تعرفه مستقل: به شکل یک طرفه و با توجه به منافع و ملاحظات ملی توسط کشور ذی نفع تدوین می گردد.
تعرفه قراردادی: تعرفه هایی هستند که به دلیل قراردادهای چند جانبه و برای مدت مشخصی تعیین می گردند. تعرفه های ترجیحی جزو این دسته می باشند.

انواع تعرفه از لحاظ شکل

تعرفه واحد: دراین نوع تعرفه برای تمامی کالاهای وارداتی ماخذ حقوق قابل پرداخت تعیین میشود همچون حقوق گمرکی چهار درصدی برای تمامی کالاها
تعرفه مرکب: در این تعرفه گمرکی انواع مختلفی از کالاهای وارداتی به صورت خاصی طبقه بندی می شوند و برای هر طبقه ماخذی تعیین می گردد.

انواع تعرفه گمرکی از لحاظ ماهیت

تعرفه عمومی: این تعرفه برای تمامی کالاها یکسان است و لذا مبدا کالای ورودی در نرخ حقوق ورودی تاثیرگذار نمی باشد.
تعرفه ترجیحی: این تعرفه به گونه ای تعریف می شود که ارفاق و امتیازاتی برای برخی ازکشورهای مبدا خاص قائل شده و تعرفه گمرکیکمتری را برای آن ها در مقایسه با دیگران لحاظ می کند.

انواع تعرفه گمرک از دیدگاه ماخذ محاسبه

تعرفه ارزشی: دراین نوع تعرفه حقوق ورودی قابل پرداخت تابعی از ارزش کالای ورودی می باشد. به همین علت دانستن ارزش کالا امری ضروری در فرآیند ترخیص کالا به نظر می رسد. در تعرفه ارزشی، نحوه به این صورت است که نرخ تعرفه را در ارزش کالا ضرب می کنند و  بدین ترتیب حقوق ورودی قابل پرداخت به دست می آید.

تعرفه ویژه یا مقداری: دراین نوع تعرفه نیز حقوق ورودی قابل پرداخت تابعی از کمیت کالاست بدین صورت که میزان حقوق ورودی در مقدار یا کمیت کالا ( به عدد، لیتر، کیلو، طول،…) ضرب می شود تا حقوق ورودی قابل وصول محاسبه گردد. دقت داشته باشید که در این روش دانستن ارزش کالا لزومی ندارد.

تعرفه مختلط یا مرکب : دراین تعرفه از هر دو روش فوق یعنی روش های ارزشی و ویژه ترکیبی استفاده می شود.